سلطنت لویی پانزدهم با دوره ای از تکثیر و وفور هنری مشخص شده است. با توجه بر اینکه سلطنت جد پدرش (لویی چهاردهم) دوره ای طولانی ( 72 سال) و کاملا مردانه بود، در عوض دوره سلطنت لویی پانزدهم به دلیل حضور پر رنگ زنان در اجتماع و نقش مهم آنها در دربار موجب ایجاد سبکی کاملا زنانه و ملایم شد. لازم به ذکر است که سبک لویی پانزدهم تلفیقی از دکوراسیون داخلی و مبلمان با هم است و نمی توان این دو مورد را بطور جداگانه بررسی کرد. در واقع مبلمان بخشی تکمیلی دکوراسیون داخلی در این دوره است.
در واقع سبک لویی پانزدهم در ابتدا یک سبک مشخصی از صندلی بود که به مرور در تمام هنرهای زمان خود تاثیر گذاشت. این سبک که بخشی از الهامات خود را از طبیعت وام گرفته است، سبکی است که به دنبال راحتی و برقراری فضایی صمیمی است.
سبک لویی پانزدهم عمدتا در ربع دوم قرن ۱۸میلادی (۱۷۲۳-۱۷۵۰) توسعه یافت. بسیاری از کتاب ها از این سبک به عنوان سبک روکوکو نیز یاد می کنند به ویژه زمانیکه صحبت از تکمیل پروژه های دکوراسیون داخلی باشد.
لویی پانزدهم در سن ۵ سالگی در سال ۱۷۱۵ با مرگ پدر جد اش لویی ۱۴ بر تخت سلطنت نشست و به سلطنت عموی بزرگ خود دوک فیلیپ اورلئان پایان داد. پادشاه به خصوص همسرش ماری لسیزینسکا خواستار درباری غنی بودند و خود را با هنرمندان و صنعتگر مختلف احاطه کردند. این شکوه تا دهه ۱۷۶۰ ادامه داشت.
ویژگی های سبک لویی پانزدهم
در این دوره پیشرفت فنی عمده به ویژه در ساخت صندلی اتفاق افتاد که امکان حذف اسپیسر های سنگین صندلی در دوره های قبل را مهیا کرد، چهارچوب صندلی ها را سبک کرد و استفاده از پایه های منحنی را فراهم ساخت.
ابداع کنندگان سبک لویی ۱۵ خالقان واقعی به معنای امروزی این واژه هستند که انقلابی در مبلمان و دکوراسیون داخلی ایجاد کردند. اما این سبک از هوس های روکوکو فاصله گرفت و مقدمه ای برای احیای سبک کلاسیک در دوره لویی شانزدهم شد.
ویژگی های سبک لویی پانزدهم
ویژگی های اصلی: در واکنش به سبک لویی چهارده که در آن مبلمان باید قدرت را به خوبی نشان می داد، مبلمان لویی پانزده جذاب، ظریف و سبک شد و آرامش و راحتی بیشتری به همراه آورد.
انواع منحنی ها و الگوهایی مانند صدف، شاخ و برگ و گلدسته الهامات این سبک از طبیعت را تایید می کنند. در معماری داخلی نیز اتاق ها کوچک تر، ارتفاع آنها کمتر و در نتیجه صمیمی تر شد.
بوازریBoiserie یا پانلینگPanelling استفاده از ابزار برای تقسیم بندی دیوارها:
در این دوره استفاده از ابزار(ازاره) بسیار رایج شد که با رنگ های ملایم رنگ آمیز می شد و با همان فرم های تزئینی مبلمان در اتاق ها اجرا شد.
در این دوران ما شاهد ظهور پایه خمیده معروف به پایه لویی پانزدهم هستیم که بر گرفته از پایه کابریوله سبک قبلی اما با انحنای کمتر و ملایم تری است. در انتهای پایه به چای فرم پنجه پرندگان یا حیوانات. از فرمی شبیه به پا و سم گوزن ماده استفاده شد.
در این سبک به دکوراسیون و تزئینات مبل بیشتر از فرم کاربردی آن اهمیت داده شد.
برای اولین بار در جهت ارتقا فرم مبلمان کمر صندلی حالت خمیده پیدا کرد. در این دوره دو نوع مبل بطور کلی ابداع شد. مبلمانی که در وسط سالن چیده می شود و مبلمانی ( مانند کاماپه) که در کنار دیوار قرار داده می شود و معمولا جایگاه ثابتی دارد. ( در مقاله دیگری به این نوع مبلمان خواهیم پرداخت).
برای اولین بار تکیه گاه صندلی به فرم ویولن ابداع شد.
زیبایی شناسی سبک لویی پانزدهم
صندلی بلندی که با نام فرانسوی شزلونگ در دنیا معروف است وانواع مختلف دارد در این دوره در دربار و در میان اشراف و ثروتمندان بسیار رواج یافت. از میان آنها دوشس شکسته بسیار مد شد. دوشس شکسته نام قدیمی تخت-استراحت دوشس(Lit à la duchesse) است. در قرن 18 میلادی دوشس همچنین یک شزلونگ با تکیه گاه بود. در تاریخ مبلمان دوشس شکسته را نوعی فرم اولیه کاناپه می دانند.
با اینحال دوشس شکسته مبل مخصوص بانوان بود
صندلی ملکه
کلاسیک ترین صندلی لویی پانزدهم صندلی ملکه است. این صندلی با نشیمنگاه پهن و تکیه گاه صاف و رو کش های قاب دار تشکیل شده است. این صندلی در کنار دیگر نمونه های شاخص این دوره از جمله مارکیز، برژر، دوشس و به خصوص دوشس شکسته از مبلمان مهم دوران سلطنت لویی پانزدهم است.
صندلی ملکه در سال ۱۷۳۰ بطور کلی در نیمه دوم قرن هجدهم ظاهر شد. دلیل نامگذاری این صندلی تحت عنوان ملکه بدلیل طراحی آن طبق سلیقه ملکه ماری لزینسکا همسر لویی پانزدهم است. این صندلی در سبک لویی ۱۵ و ۱۶ حضور پر رنگی داشت. کیه گاه آن صاف به فرم های مستطیل، مربع، بیضی و ویلونی شکل ساخته شد. این صندلی تا پایان قرن ۱۸ میلادی تولید می شد و با موتیف هایی مثل cartoucheکارتوش، صدف و پنجه هایی که با برگ آکانتوس تزیین می شود. صندلی لویی ۱۵ باروکش غنی از موتیف گل ها که با چوب های طلاکاری شده و یا روکش لاکی پوشیده می شد. برای بوجود آوردن منحنی ها ی سبک تر و قوس های نرم تر خطوط نرم شدند. این صندلی کاملا زنانه است به همین جهت دسته های بازتری دارد و بالشتک روی دسته های قوسی شکل هستند، بطور کلی صندلی گسترده تر است و تکیه گاه آن نیز برای راحتی بیشتر تماما پارچه است.
صندلی کابریوله
صندلی کابریوله صندلی سبکی است که تکیه گاه آن فرم مقعر و کمی خمیده دارد تا با فرم بدن مطابقت داشته باشد، دسته های آن باز و مستقل از بدنه صندلی است. مبلی سبک تر است و آنرا به راحتی می توان جابجا کرد. نشیمنگاه بسیار پهن مناسب لباس های حجیم آن دوران است. از روبرو دو پایه جلو از هم فاصله می گیرند.
مبلمان لویی پانزدهم اغلب با نقوش برنزی به سبک روکوکو تزئین می شوند. منبت کاری ( کنده کاری روی چوب) برای اولین بار به نفع تکنیک معرق کاری (قرار دادن چوب در کنار هم) کم رنگ شد اما دوباره از سال ۱۷۴۵ با نمایش های بسیار فراوان و رنگارنگ از دسته گل ها و آلات موسیقی روی مبلمان دربار دوباره ظاهر شد. صندلی ها با روکش ابریشمی گلدار پوشیده شدند و اغلب این پوشش ها کاملا طلایی هستند. مبلمان اغلب با صفحات لاک شرقی پوشیده می شوند. به مرور تحقیقات با هدف تقلید از این لاک ها باعث ایجاد لاک های اروپایی ( ورنی مارتین Vernis Martin) شد.
مبل های شاخص استایل لویی پانزدهم
تولید شده ترین مبلمان در این سبک عبارتند از:
-دراورهای کوچک با ۲ کشو (گاه 3 کشو) و محل های مخفی متعدد
-میزهای کوچک
-بوفه های کوچک
-انواع و اقسام صندلی
-میز بازی
متریال مورد استفاده
اگر در دوران لویی چهاردهم از چوب صنوبر برای چهارچوب مبل استفاده می شدُ در این دوران صنوبر جای خود را به چوب بلوط داد. همچنین در این دوره از روکش چوبی برای گسترش دامنه و انواع تنالیته متنوع استفاده شد. روکش هایی از رز وود، شمشاد، آلو نمونه های رایج آن هستند. صندلی ها از چوب راش، گردو ، گیلاس و ماهون ساخته می شد.این چوب ها اغلب رنگ آمیزی یا طلاکاری می شدند.
شـرکت رافـل با سـابقه بیش از نیم‌قـرن فـعالیت در عـرصه هنر صنعت مبلمان.
