جستجو کردن
  • درخواست نمایندگی

تاریخچه آباژور

تالیف و ترجمه :
ساناز طایفه ، طراح مبلمان – مدرس دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران
مهدی طلاجوی ، طراح ارشد مبلمان

مدت زمان مطالعه : ۴ دقیقه

اشتراک گذاری :

تاریخچه آباژور

امروزه  آباژور به عنوان یکی از منابع نوری پر طرفدار در فضاهای داخلی شناخته می­شود. با توجه به استایل­های متعدد و سلیقه­های گوناگون انواع آباژور در بازار چراغ یافت می­شود.

 واژه آباژور در حقیقت از کلمه فرانسوی Abat-jour گرفته شده و وارد زبان فارسی شده است و به معنای “کلاهک چراغ” یا “سرپوش” می­باشد که پس از مدتی این کلمه به نوعی چراغ با کلاهک در ذهن­ها تعریف شد.

آباژور در مفهوم عام به یک قاب یا یک بازتابنده از کاغذ یا پارچه گفته می­شود که روی سرپیچ لامپ بسته و ثابت می­شود و نور را به سمت پایین و به صورت ملایم هدایت کرده و در نتیجه شدت نور کاهش می­یابد.

این کلاهک­ها روی چراغ­های پایه بلند، چراغ­های پایه کوتاه، چراغ­ های رومیزی، چراغ­ های دیواری و حتی لوسترها متصل می­شود و فرم آن می­تواند به شکل مخروطی، مربع و یا استوانه­ای باشد.

آباژور در معماری

با اینحال اصطلاح Abat-jour در معماری کاملا متفاوت است و در حقیقت چراغ آباژور امروزی ماهیت خود را از آباژور در معماری در قرن ­های گذشته گرفته است. آباژور در معماری روزنه یا دهانه­ ای اریب شکل در دیوار است که امکان تابش نور به فضایی را فراهم می­کند که فقط از بالا نور دریافت می­کند.

شاید مطالب بالا شما را یاد پنجره زیرزمین یا اتاق­های به اصطلاح منفی 60 بیاندازد که در فرانسه به آن Le Soupirail  گفته می­شود.این پنجره یا روزنه همانطور که از نامش پیداست در پایین­ترین سطح نمای یک ساختمان قرار دارد جایی نزدیک به سطح زمین در بیرون و بالاترین ارتفاع اتاق یا فضای زیر زمین در داخل ساختمان است.

کلمه Soupirail از کلمه فرانسوی قدیمی  Soupire  به معنای “پراکندن” و یا “تهویه کردن” است.

این پنجره در ابتدا یک گودال کوچک بود که توسط تعدادی میله آهنی بسته می­شد و هم برای تهویه هوا و هم به منظور عبور نور مورد استفاده قرار می­گرفت. پس از مدتی در جلوی این حفره ­ها (دریچه ها) درهایی از جنس چوب یا فلز تعبیه شد تا از لحاظ امنیت عملکرد بهتری داشته باشد اما با توجه به کاربرد اصلی­اش یعنی رد شدن نور به داخل، قطعا این درها یک تکه نبوده و روزنه­های متعددی در شکل­های مختلف که با توجه به سبک بنا تغییر می­کرد روی آن اضافه شد.

در برخی از بناها از جمله پالاس زمستانی سن پترزبورگ پنجره­ های طراحی شده برای اتاق ­های واقع در زیرزمین که معمولا توسط کارکنان خانه مورد استفاده قرار می­گرفت با استفاده از ترفندهای معماری تقریباً در نمای ساختمان حالتی نامرئی دارند و زیاد به چشم نمی­آیند.

این پنجره­های خاص در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم تبدیل به المان تیپیک نماهای خانه­های بورژوایی شد که اصول کلاسیک یک اقامتگاه بزرگ را در برمی­گرفت.  اما گاه این روزنه ­ها در دل دیوار تعبیه نشده و به جای آن درست در کنار پایه دیوار روی زمین قرار می­گرفتند که در این حالت نام آنها Le jour de terre “روزِ زمین” بود.  

با توجه به موارد بالا Abat-jour یک پنجره کرکره­ای نیمه باز شده است که در مقابل روزنه یک خانه قرار می­گیرد تا نور خورشید را کنترل شده وارد محیط داخلی کند.

تاریخچه آباژور در طول تاریخ

 در پایان قرن هفدهم در پاریس، اولین چراغ­های خیابانی که به فانوس شبیه بود در مرکز خیابان­ها ظاهر شد تا فضای کوچه­ها را در طول شب روشن کند. این امر با هدف امن­تر کردن کوچه­ها در طول شب بود. در سال 1763 این فانوس­ها جای خود را به چراغ­های معابر دادند. چراغ­های معابر لامپ­های نفتی بودند که مجهز به یک بازتابنده بودند تا نور شعله را به سمت پایین هدایت کند. اولین لامپ نفت سفید عمومی در شهر میلان با درآمد حاصل از قرعه کشی سال 1785 تامین مالی شد. در سال 1763 این فانوس­ها با تیر چراغ جایگزین شدند.

اجداد آباژورهای خانگی وسیله­ای بود با نام فرانسه L’ecran de lumiere یا “پرده نور” است که در قرن چهاردهم شناسایی شد. ورقه چینی، کاغذ، فلز، کارتن یا شیشه مات که در برابر دستگاه روشنایی، پانل پارچه­ای یا کاغذی نصب شده روی آرماتور یک شمعدان یا مشعل و روی میله­ای که شمع روی آن قرار می­گرفت. این صفحه که در ارتفاع مشخص با شعله نصب شده بود قابلیت سُر خوردن داشت و با آب شدن شمع در نتیجه پایین آمدن شعله این صفحه نیز پایین می­آمد. علاوه بر ملایم کردن نور و تابش ظریف­تر، این صفحه مانع دیدن لرزش شعله شمع و در نتیجه آزار چشم می­شد.

Grade-vue “محافظ دید” که اصل آن به قرن هفده میلادی باز می­گردد، توسط یک پایه فلزی نگهداری می­شد. بازتابنده آن معمولا از شیشه، کاغذ یا صفحه چینی بود که در اصل برای کاهش دادن نور شمعدان­های برنزی مورد استفاده قرار می­گرفت و در حدود سال 1950 فرم آن استوانه­ای شد.

آباژور به معنای سایه­بان نیز می­باشد و به شکل نقاب امروزی مورد استفاده قرار می­گیرد.(اتوپرتره)

در معماری کلیسا نیز آباژورها مورد استفاده قرار می­گیرند. معمولا پنجره­ها در بالا نصب می­شد و حتی دریچه­هایی در بالای سقف برای وارد شدن نور از بالا (از سمت آسمان) به داخل کلیسا تعبیه می­شد.

در دوران قرون وسطی، در شب، تاریکی خیابان­ها را فرا می­گرفت و مردم از مشعل برای رفت و آمد استفاده می­کردند.

آباژور از آن پس رو به تکامل رفت و با اختراع الکتریسیته با استفاده از لامپ­های مختلف شکل و فرم­های متنوعی به خود گرفت. اما همچنان عملکرد اصلی خود، یعنی هدایت نور از بالا به سمت پایین را حفظ کرد.

آباژور کلاسیک یکی از گزینه­ های بسیار مناسب در ترکیب با مبلمان سبک نئوکلاسیک است.

مقالات مرتبط

مبل کلاسیک و بازار ایران

مقدمه‌ای بر مبل کلاسیک مبل کلاسیک یکی از پرطرفدارترین انواع مبلمان در ایران است که به دلیل طراحی‌های زیبا، کیفیت بالای ساخت و تاریخچه طولانی

ادامه مطلب »
مبل آنتیک

مبل آنتیک

یکی از استایل های بسیار محبوب و پر طرفدار مبل در ایران از دیرباز تا به امروز، استایلی است که در ایران به مبل آنتیک

ادامه مطلب »