جستجو کردن
  • درخواست نمایندگی

مختصری از تاریخچه میز آرایی و سفره آرایی

تالیف و ترجمه :
ساناز طایفه ، طراح مبلمان – مدرس دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران
مهدی طلاجوی ، طراح ارشد مبلمان

مدت زمان مطالعه : ۴ دقیقه

اشتراک گذاری :

تاریخچه میز آرایی

بخش اول انسان اولیه

بشر اولیه تنها از راه گردآوری، شکار و ماهیگیری خوراک خود را تامین می کرد و هنوزخبری از فنون کشاورزی نبود. در برخی از نقاشی های غارها، به خوبی حمل شکار و خوردن آن در کنار آتش نشان داده شده است. ام با پیشرفت بشر اولیه

و به مرور، عمل خوردن و پخت و پز غذا کنار آتش تبدیل به یک فعالیت اجتماعی شد. بشر رفته رفته آشپزی را از طریق امکانات مختلف پخت و پزکشف کرد. به همین منظور ابزارهایی برای آشپزی ساخت. بعد ها به مرور کشاورزی شکل گرفت و گندم، عدس و جو نخستین غلات بودند. بعد از یکجا نشین شدن انسان اولیه و توسعه کشاورزی، انسان اولیه به دامداری پرداخت و حیوانات اهلی نظیر گوسفند، گاو، بز و خوک را پرورش داد.

بعد از مدتی انسانها دیگر شکار نمی کردند و به شکل جوامع کوچک زندگی می کردند. بدین ترتیب فراهم کردن و خوردن غذا بیشتر بصورت یک فعالیت دسته جمعی توسعه یافت.

مبلمان رافل بهترین در ضمینه مبلمان کلاسیک همراه شما در ضمینه دکوراسیون خواهد بود

یونان باستان

مردم در دوران یونان باستان بصورت دراز کشیده غذا میخوردند، طبق نظر پزشکان یونانی حالت دراز کش برای خوردن و نوشیدن بهترین حالت برای هضم غذا بود. یونانی ها در جوی کاملا مردانه و بدون حضور زنان غذا می خوردند. اجتماعاتی مانند فیلسوفان و یا پزشکان و دانشمندان در جلساتشان با یکدیگر غذا می خوردند. آنها روی تخت دراز میکشیدند و نیمکت هایی را که غذا رویشان چیده شده بود به شکلU می چیدند تا همه به مواد غذایی در مرکز جمع دسترسی داشته باشند.

روم باستان

در ویلاهای رومی ۳ تخت وجود داشت که به «تخت میز» یا ( Treclinium ) مشهور بود و در سالن غذاخوری و یا سالن پذیرایی قرار داشت. مدعوین می توانستند بر روی این تخت دراز کشیده و غذا بخورند. هر مهمان دستمال شخصی خودش راداشت. با اینکه هنوز سرویس دهی در کنار میز بوجود نیامده بود، رومی ها از برده ها برای کمک استفاده می کردند و بر خلاف یونانی ها ، زنان رومی در کنار مردان با هم غذا می خوردند.

رومی ها و مردمان اهل گل ( اجداد فرانسوی ها ) علاوه بر پختو پز، نان تهیه می کردند. ثروتمندان از سفال، برنز، برنج برای ظروفشان استفاده می کردند و چاقوی غذاخوری یکی از ابزار شخصی ای بود که هر کس با خودش حمل می کرد.

قرون وسطی :

در قرون وسطی میز ها معمولا جعبه هایی بودند که برای نگهداری لوازم غذاخوردن مورد استفاده قرار می گرفتند و در هنگام غذا از آنها به عنوان میز استفاده می شد و یا به این منظور از نیکمت هایی استفاده میشدکه مصارف چند گانه داشتند. قاشق و کارد و چنگال وسیلهی شخصی نبود و بصورت دسته جمعی استفاده شده، از دستی به دست دیگر و از دهانی به دهان دیگر میچرخید. از قرن پانزدهم، میز به شکل مستطیل در آمد، و فرم یوU به خود گرفت. در این دوران نابرابری اجتماعی در فرم میز و محل نشستن افراد تاثیر داشت. افراد از طبقات اجتماعی بالاتر، در مرکز یو نشسته و دسترسی راحت و مستقیم به غذاهای روی میز داشتند. کسانی که در قسمت های انتهایی میز نشسته بودند به تنهایی توانایی دسترسی به مواد غذایی را نداشتند و معمولا غذا ها وقتی به آنها می رسید که سرد شده بود. با فروپاشی امپراطوری روم غذا خوردن بصورت خوابیده از میان رفت و نشستن پشت میز جای آن را گرفت. اشراف با کاردو چنگال طلا غذا میخوردند در حالیکه مردم فقیر قاشق های چوبی داشتند.هنوز چنگال بوجود نیامده و میزها صفحه های ساده ای بودند که بر روی پایه قرار می گرفتند. در زمان جشن و سرور گوشت پخته تهیه می شد و در مقابل مدعوین که تنها در یک طرف میز روی نیمکت می نشستند تکه تکه و سرو می شد. در قرون وسطی هنوز آداب غذا خوردن به وجود نیامده بود، با دست غذا می خوردند، دستمالی برای پاک کردن دست ها وجود نداشت و افراد از لبه ی پایین افتادهی رو میزی برای اینکار استفاده می کردند.در حقیقت دستمال شخصی برای هر فرد از دوران رنسانس بوجود آمد. روی میز اشراف نمک و ادویه دیده میشد. ادویه بسیار کمیاب و گران بود و تنها اشراف از پس هزینه تهیه آن بر می آمدند.

در اواخر قرون وسطی، آشپزی کم کم ارزش پیدا کرد و آشپزها به تدریج شناخته شدند. غذای گرم و ترکیبات مختلف مواد غذایی شناخته شدند و گوناگونی طعم ها و مزه ها ارزش پیدا کرد.

رنسانس:

دوره ی رنسانس نه تنها دوره ی نوآوری در هنر، فلسفه و علوم بود، بلکه تغییر شگرفی در فرهنگ غذایی مردم اروپا، از جمله روش های طبخ و آماده سازی و روش ها و آداب پذیرایی ایجاد شد. نیمکت ها جای خود را به صندلی هایی که جای نشستن یک نفر بود دادند. سایز دستمال های شخصی بزرگتر شد، تا در هنگاه خوردن غذا مانع لک شدن یغه های بزرگ البسهی فاخر و گران قیمت اشراف باشد. کاترین دومدیچی همسر هانری دوم، پادشاه فرانسه که از خاندان بزرگ مدیچی ایتالیا بود، فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ایتالیا را وارد دربار فرانسه کرد، از جمله استفاده از چنگال در غذا خوردن و یا استفاده از خامه، در سس همراه غذا. کاترین دومدیسی اصالتی ایتالیایی داشت و همانطور که رنسانس از ایتالیا آغاز شده و فرهنگ و هنر را دگرگون کرده بود، فرهنگ غذایی اروپا را هم متحول کرد. از قرن شانزدهم آداب غذا خوردن کم کم شکل گرفت. تا آن زمان یک لیوان برای استفاده چند نفر و گاه کل میز استفاده می شد، اما از این زمان به بعد توجه خاصی در پاک کردن دهان قبل از استفاده از لیوان مشترک شد. اکثر ظروف چوبی بودند که به خاطر رطوبت از بین می رفتند، اما ظروفی از شیشه یا سفال نیز وجود داشت. اولین بشقابها در قرن شانزدهم در همه جای فرانسه دیده میشدند و به مرور جای کاسه را که درآن زمان بسیار رایج بود گرفتند.. بشقاب ها بیشتر ازجنس چوب بودند اما از فلز یا سفال نیز ساخته می شدند. فرم بشقاب ها گاهی مستطیل و مربع و گاهی دایره بود و ظروف مخصوص ثروتمندان ازجنس نقره یا سایر فلزات گرانبها ساخته میشد از اواخر قرن شانزدهم کم کم هر شخص لیوان مخصوص به خود را روی میز داشت و سایر ابزار صرف غذا هم شخصی شده بود.

در وعده های غذای شاه و اشراف، لیوان ها و بطری های نوشیدنی روی میزی کنار میز اصلی قرار داشتند و فردی که جز اشراف بود در پشت پادشاه می ایستاد و برای شاه نوشیدنی میریخت. میز مخصوص صرف غذا، از دوره رنسانس بوجود آمد اما هنوز فضایی به نام سالن غذاخوری وجود نداشت. بسته به فصول مختلف سال، محل قرار گرفتن میز غذا مشخص می شد در زمستان نزدیک به شومینه بود و در تابستان در خنک ترین محل های ممکن.

قرن هفدهم و هجدهم

در اواسط قرن هفده و در منازل اشراف، کم کم چیدمان غذا و سفره آرایی اهمیت پیدا کرد، چنگال ۳ شاخه به مجموعه سرویس سرو غذا اضافه شد و در کنار کارد غذاخوری در سمت راست بشقاب هر نفر و کنار دستمال سفره و لیوان، بر روی میز پوشیده شده از رومیزی قرار گرفت. تمام چیز های روی میز با ی نظم و ترتیب خاصی بر روی میز قرار میگرفت و به این چیدمان مرتب و تمیز،”سرویس فرانسوی” میگفتند.

در فرانسه و به لطف آداب و رسوم پر رنگ و لعاب کاخ ورسای، سرویس فرانسوی تبدیل به سرویس استاندارد پذیرایی در تمام اروپا شد. غذاها بصورت بوفه هایی که با تزئینات بسیار دکور شده بودند و مانند مجسمه هایی بر روی میز و به فرم باغ فرانسوی که در آن زمان بسیار مد روز بود قرار میگرفتند. در این میان و هنگام صرف غذا، خدمتکاران تنها بشقاب های کثیف شده را با بشقاب های تمیز جایگزین می کردند. در زمان پادشاهی لویی چهاردهم، میز غذاخوری از ارزش زیادی برخوردار بود، زیرا علاوه بر صرف غذا تصمیم های مهمی نیز پشت میز غذاخوری و در هنگام غذا خوردن گرفته میشد. در دوران لویی چهاردهم میز غذا بصورت بسیار پر جزئیاتی تزیین میشد. و حتی گاهی پادشاه و بزرگان و فرماندهان دولت، نقشه جنگ هایشان را در حال غذا خوردن روی میز می کشیدند. همزمان در سراسر اروپا و خصوصا فرانسه، غذا خوردن تبدیل به هنر زندگی کردن شد. از زمان لویی چهاردهم، واژه گاسترونومی معنای خاص خود را پیدا کرد. میز سرو غذا، تبدیل به نماد ثروت و اشرافی گری شد. در این زمان جشن ها در یک اتاق مخصوص برگزار میشدند که “سالن غذاخوری” نام داشت، این اتاق مجهز به یک میز ثابت برای پذیرایی و سرو غذا بود. دیگر خبری از نیمکت های قدو نیم قد و صفحات چوبی ناهمواری که مصارف مختلفی، از جمله سرو غذا داشتند نبود.

برای اطلاعات بیشتر درباره مبلمان قرن ۱۷ مقاله( استایل لویی شانزدهم ) را در لینک روبرو فرمایید.

دراور:

 

در سیستم سرو غذا به سبک “سرویس فرانسوی” تمام غذاها هم زمان روی میزآورده می شدند چون ظاهرغذاها در فرآیند پذیرایی بیش از اندازه مهم بود، به همین خاطراکثر غذاها، بصورت سرد سرو میشد بطوریکه تمام غذاها از قبل روی یک میز در سالن چیده شده بودند و میهمانان هرکدام بشقاب خودشان را جلوی رویشان داشتند و غذا به اصطلاح بصورت سرویس بوفه سرو میشد. روش دیگر سرو بنام “سرویس روسی” برای اولین بارتوسط پرنس الکساندرکوراکین سفیر روسیه درفرانسه، بین سال های ۱۸۰۸ تا ۱۸۱۲ معرفی شد. این سرویس دارای زیر بشقابی بود و در آن چاقو و قاشق سمت راست، و چنگال سمت چپ بشقاب قرار میگرفت. اما در قرن نوزدهم کمکم سرویس روسی مد شد. میهمانان نشسته در اطراف میز با بشقاب های پر شده از غذای گرم پذیرایی می شدند. و همین نوع سرویس پذیرایی تا به امروز در اروپا بخصوص در فرانسه باقی مانده است یعنی غذا بصورت گرم تهیه شده و در آشپزخانه توسط سر آشپز در بشقاب چیدمان شده و سرو میشود و همه همزمان یک نوع غذا می خورند. در ادامه این امر برای مراحل مختلف از جمله پیش غذا، غذای اصلی و دسر تکرار می شود. در قرن نوزدهم تعداد بشقاب ها و لیوان ها بیشتر شد، اما جایگاه کارد و چنگال به همان فرم قبلی خود یعنی سرویس فرانسوی باقی ماند. در ابتدا مردم از چنگال استقبال خوبی نکردند زیرا میترسیدند دهانشان توسط چنگال زخم شود. لویی چهاردهم جز همین دسته افراد بود و استفاده از چنگال را در کاخ سلطنتی توصیه نمی کرد و خود او نیز از چنگال استفاده نمی کرد. هنگام سرو غذا در کاخ، تنها جنتلمن ها حق سرو کردن داشتند و مستخدمین تنها می توانستند بشقاب های کثیف را جمع آوری کنند. جنتلمن ها افرادی از طبقه اشراف متصل به شخص شاه بودند و شاه به آنها اعتماد داشت. فعالیت سرو غذا، مجموعه ای از مناسک رسمی و گاهی بسیار نمایشی بود و ار اهمیت بالایی بین اشراف برخوردار بود.

انقلاب کبیر فرانسه آشپزهایی که تا این زمان در خدمت پادشاه و یا اشراف بودند، با اتفاق افتادن انقلاب و تغیرات اجتماعی اساسی در فرانسه و تعطیل شدن دربار، هنر خود را در رستوران های شهر و برای طبقه نوظهور متوسط به نمایش گذاشتند. مردم کوچه و خیابانی که تا آن زمان از دنیای اشراف بدور بودند حالا با تغییرات اساسی در نظام مالکیت و طبقات اجتماعی و معادلات بازار قدرت اقتصادی مختصری پیدا کرده بودند و مزه های جدید را می چشیدند. بدین ترتیب پاریس به پایتخت گاسترونمی اروپا تبدیل شد.

 

با ورود فرهنگ غذایی جدید به طبقات اجتماعی قالب جامعه اروپا، وعده های متنوع غذایی ایجاد شد به این صورت که ناهار حدود ساعت ۱۱ صرف میشد، شام حدود ساعت ۶ بعد از ظهر و شام آخر یا سوپ ساعت ۸ شب. در اواسط قرن نوزدهم فرم اصلی چیدمان میز و سفره آرایی شکل کلاسیک خود را پیدا کرده بود. بشقاب در وسط، چاقو سمت راست و چنگال سمت چپ قرار میگرفت. سالن های مجلل غذاخوری هر روزه پذیرای میهمانان و مشتریانی بودند که برای لذت بردن و کشف طعم های تازه به آنها مراجعه میکردند.

 

مقالات مرتبط