معرفی و بررسی تاریخچه پارچه ژووی
قدمت پارچه ژووی به قرن هجدهم میلادی در کشور فرانسه میرسد. در آنزمان پارچههایی با نام پارچههای هندی وجود داشت که منشا این پارچه همانطور که از اسمش پیداست هندی بود که از قرن هفدهم تا نوزدهم میلادی در اروپا تولید میشد. پارچه هندی، پارچهای کتان بود که نقوش یا چاپ یا نقاشی میشد. نقوش این پارچهها شخصیتها یا مناظر مختلف بودند.
طرحها معمولا تک رنگ به رنگهای قرمز و بنفش، صورتی، آبی روشن، قهوهای، سبز روشن و تیره، بژ و خاکستری بود. گاه رنگ زمینه با موتیف برعکس میشد و موتیفهای روشن روی زمینههای رنگی چاپ میشد.
در اصل این نوع پارچه در کارخانهای تولید شد که در سال 1760 توسط (Christophe-Philippe Oberkampf) کریستف فیلیپ اوبِرکَمف در منطقه ژوی آن ژوزاس (ایولین) تاسیس شد. دلیل ایجاد کارخانه در آن منطقه رود معروف بیوور Bièvre بود که در نهایت این رود به رودخانه سن در پاریس میریزد. مواد معدنی موجود در آب این رودخانه، کیفیت مورد نیاز را در مراحل شستشوی پارچه به محصول نهایی میداد. این کارخانه به سرعت تبدیل به یکی از مهمترین تولیدکنندههای پارچههای هندی قرن هجدهم فرانسه تبدیل شد.
کریستف-فیلیپ اوبرکمف کیست؟
در خانوادهای رنگرز در وزنباخ آلمان به دنیا آمد. حرفه رنگرزی را از پدرش آموخت. پدرش به عنوان تولیدکننده پارچههای چاپی فعالیت میکرد پس از مدتی به شهر بازل سوئیس نزد هندیها رفت تا با آنها به تولید پارچه هندی بپردازد. در سن 18 سالگی اوبرکمف جوان خواست استقلال خود را بدست آورد پس به عنوان حکاک در چند چاپخانه در شهر مولهاوس فرانسه شد. در سال 1758 به پاریس رفت و به عنوان رنگرز در کارگاههای هندیهای تولید کننده کتان مشغول به کار شد. در تاریخ 9 نوامبر 1759 این صنعت در فرانسه قانونی شد. بلافاصله کریستف-فیلیپ به پادشاه سوئیس آنتوان گِرن معروف به Tavannes پیشنهاد داد تا برای ایجاد کارخانه پارچه ژووی با او شریک شود. شراکتی که موجب راه اندازی یکی از بزرگترین کارخانجات تولید پارچه اروپا شود. در اولین روز ماه می 1760 اولین پارچههای ژووی تولید شد و با استقبال خوبی مواجه شد و به اوبرکمف اجازه داد تا کارخانه خود را در سال 1764 در زمینی به وسعت 18000 متر مربع گسترش دهد. در سال 1774 تعداد نیروی کار مشغول در کارخانه ژووی 900 نفر رسید.
در ماه آگوست 1770 پس از ده سال اقامت در خاک فرانسه کریستف-فیلیپ و برادرش تابعیت فرانسوی گرفتند.
با توجه به توضیحات بالا میتوان فهمید که علت انتخاب واژه ژووی برای این پارچه، نام منطقههای است که کارخانه در آن احداث شد. پارچه ژووی پارچه ای تک رنگ بود. در ابتدا پارچه کتانی را روی چهارچوب چوبی ثابت میکردند و سپس یک دست رنگ زده و چاپ میکردند. اما دلیل استقبال بینظیری که از این نوع پارچه شد، به مرور تختههای چوبی جای خود را به صفحاتی از مس حکاکی شده و قابل انعطاف داد. این صفحات قابلیت نصب روی طبلهای استوانهای داشت. این پیشرفت فنی مهم به واسطه برادرزاده اوبرکمف، ساموئل ویدمرنوت، این شرکت را قادر ساخت تا تولید خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و وارد عصر ماشینی شود.
استقبال پادشاه فرانسه و دربار ورسای از پارچه ژووی
نزدیکی کارخانه تولید پارچه ژووی با کاخ ورسای موجب شد این پارچه با کیفیت، خیلی سریع تبدیل به پارچه مورد علاقه دربار شود و از لوئی شانزدهم تا ماری آنتوانت عاشق این پارچه شوند. در سال 1783 این کارخانه از طرف لویی شانزدهم عنوان کارخانه سلطنتی دریافت کرد. در سال 1787 نامه لیاقت را دریافت کرد و از طرف پادشاه عنوان پیشرو را گرفت و امتیاز داشتن نشان و شعار را از طرف پادشاه دریافت کرد.
اصلاح ادارات و شهرداریها در پی انقلاب فرانسه موجب شد که تاریخ 7 فوریه 1790 به عنوان شهردار ژوی آن ژوزاس (شهری که در آن کارخانه اش را دایر کرده بود) انتخاب شود. پس از مدتی شعبه دیگری از کارخانه را در منطقه Essonnes در کنار رودخانه Essonne دایر کرد. این کارخانه در دوران انقلاب فرانسه همچنان شکوفا ماند و بعد از کارخانه سلطنتی شیشه و آیینه به عنوان دومین شرکت بزرگ فرانسه تبدیل شد.
اوبرکمپ در سال 1806 در نمایشگاه محصولات صنعتی در لوور موفق به کسب مدال طلا درجه یک برای چاپ پارچه برجسته شد.
ناپلئون نیز در زمان فرمانروایی خود به جمع هواداران این پارچه پیوست. در بازدیدی که ناپلئون در 20 ژوئن 1806 از کارگاههای کارخانه ژوی به عمل آورد، مدال افتخار لژیون دونور را به کریستف-فیلیپ اوبرکمف اعطا کرد.
در سال 1842 کارخانه پارچه بافی ژووی تعطیل شد، اما ناپدید شدن کارخانهی مادر تاثیریبر محبوبیت این پارچه در دنیا نگذاشت.
اصطلاح پارچه ژووی علامت تجاری ثبت شده محصول خاصی که فقط در منطقه ژووی آن ژوزاس تولید می شود نیست. حتی در همان زمان نیز کارخانههای دیگری مانند کارخانه مولهاوس (شمال غرب فرانسه) پارچههایی تولید میکرد که بسیار شبیه پارچه کارخانه اوبرکامف بود و این اسم به یک واژه واحد برای این نوع پارچه تبدیل شد. کارخانه مادر (کارخانه اوبرکامف) نزدیک به سی هزار طرح متفاوت از این پارچه را برای نسلهای آینده به جای گذاشت. موضوع اصلی طرحهای پارچه ژووی عبارتند از: عشق، هنر، طبیعت و اسطوره شناسی.
نقاش های پارچه ژووی -که از نظر بسیاری از کارشناسان اولین کمیکهای تاریخی محسوب میشوند- را نقاشان مشهوری از جمله :jean Pillement ,Jean Baptiste Huet بر عهده داشتند. موضوعات متنوعی در پارچههای ژووی استفاده میشد حتی صحنههایی از تاریخ فرانسه، چهرههای شخصیتهای رمانها، افسانههای مد روز و صحنههایی با فرم شرقی وجود دارد.
طرح پارچه ژووی همچنان هواداران خود را دارد و در دنیای دکوراتیو با قدرت مسیر خود را ادامه میدهد. امروزه چاپ ماشینی و دستی پارچه ژووی برای مبلمان، دیوار پوش، لباس به کار میرود و برندهای معروف و لوکس دیوارپوش اروپایی همچنان کلکسیونی از طرحهای مختلف آنرا برای هواداران این طرح ها ارائه میدهند.
گفتنی است که در تهیه پارچه مبلمان رافل از پارچه ژووی استفاده نمیشود اما در مبلمان نئوکلاسیک از این پارچه استفاده میشود
